Thế Nào Là Suy Dinh Dưỡng Ở Trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Suy dinh dưỡng là tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết làm ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng và hoạt động bình thường của cơ thể. Tình trạng này ở trẻ em thường phổ biến ở khoảng thời gian từ 6 – 24 tháng tuổi.

Bệnh suy dinh dưỡng ở trẻ là gì?

Suy dinh dưỡng là thuật ngữ dùng để chỉ tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết như protein, khoáng chất, chất béo, vitamin,…gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển của cơ thể, tác động tiêu cực đến sự tăng trưởng về nhiều mặt trong tương lai tương lai, đặc biệt cần lưu ý với đối tượng trẻ em trong giai đoạn từ 6-24 tháng.

Trẻ bị suy dinh dưỡng thường có biểu hiện chậm phát triển thể chất, hạn chế khả năng hoạt động thể lực. Nếu quá trình thiếu hụt chất dinh dưỡng kéo dài, trẻ sẽ gặp phải nhiều vấn đề nặng hơn như chậm phát triển trí não, sức đề kháng yếu, khả năng giao tiếp kém hay thường mắc những bệnh lý nguy hiểm trong tương lai.

Nguyên nhân bệnh suy dinh dưỡng

Đây là một vấn đề sức khỏe phổ biến và tình trạng này xảy ra khi chế độ ăn uống không chứa đủ chất dinh dưỡng hoặc khi cơ thể gặp vấn đề về hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn. Có nhiều lý do khác có thể xảy ra như:

• Bữa ăn thiếu chất dinh dưỡng cần thiết
• Khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng kém do các bệnh lý ở đường tiêu hóa
• Trong sinh hoạt thường ngày, trẻ không được bú sữa mẹ đầy đủ, ăn dặm sớm (trước 4 tháng tuổi)
• Thức ăn không hợp khẩu vị hợp hoặc trẻ không được ăn đa dạng các loại thực phẩm khác nhau
• Do trẻ thường xuyên mắc các bệnh lý nhiễm trùng (tiêu chảy, viêm phổi, giun sán…) phải sử dụng thuốc có hiệu quả diệt vi trùng gây bệnh, cùng lúc sẽ diệt bớt các vi khuẩn có lợi cho cơ thể tại đường ruột, làm giảm quá trình hấp thu thức ăn dẫn đến việc kém hấp thu và biếng ăn.
• Trẻ gặp phải vấn đề tâm lý khi gia đình có những hành động ép buộc quá mức để cho trẻ ăn, khiến trẻ dễ nảy sinh tâm lý sợ hãi, lâu ngày sẽ gây ra bệnh chán ăn rất khó chữa.
• Trẻ không được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu hoặc mẹ cho bé ăn dặm quá sớm

Xem thêm: Nguyên nhân hàng đầu gây nên bệnh suy dinh dưỡng ở trẻ 

Dấu hiệu của bệnh suy dinh dưỡng

Ở trẻ em, biểu hiện có thể bao gồm: cân nặng không tăng trưởng như mức dự kiến. Hoặc tụt giảm từ 5-10% hoặc hơn so với trọng lượng cơ thể của trẻ trong vòng 3-6 tháng.

Phát sinh những thay đổi trong hành vi, chẳng hạn như thường xuyên quấy khóc khó chịu, ít vui chơi và kém linh hoạt, cơ thể chậm chạp hơn hẳn bạn cùng lứa. Các bắp thịt tay chân mềm nhão, bụng to dần. Đặc biệt, dấu hiệu suy dinh dưỡng nhận thấy rõ ràng nhất là khi trẻ chậm phát triển vận động như chậm biết lẫy, ngồi, bò, đi đứng.

Tìm hiểu ngay chương trình khám dinh dưỡng giảm 50% tại Med247

Phân loại suy dinh dưỡng ở trẻ em

Thông thường, suy dinh dưỡng ở trẻ em được chia làm 3 loại chính gồm : 

• Suy dinh dưỡng thể thấp còi : Biểu hiện của thể này là khi chiều cao của bé thấp hơn chuẩn trung bình trong cùng một độ tuổi và giới tính. Trong bảng chiều cao cân nặng, bạn có thể theo dõi chỉ số tại đường biểu diễn -2SD, nếu giá trị chiều cao theo tuổi của bé nằm dưới đường này thì tức là bé nhà bạn đang gặp phải tình trạng thấp còi. Đây là thể mãn tính, thường là hậu quả của quá trình bệnh kéo dài trong những giai đoạn vàng hay thậm chí là từ trong bụng mẹ.
• Suy dinh dưỡng thể nhẹ cân : Ở thể này, cân nặng của trẻ thấp hơn chuẩn trung bình trong cùng một độ tuổi và giới tính. Trong bảng chiều cao cân nặng, nếu giá trị cân nặng theo tuổi của bé nhà bạn nằm dưới đường biểu diễn -2SD thì bé đang gặp phải tình trạng thể nhẹ cân. Đây là thể tình trạng cấp tính, thường xảy ra trong khoảng thời gian ngắn.
• Suy dinh dưỡng thể gầy còm : Thể gầy còm được đề cập đến khi cả chiều cao và cân nặng của bé thấp hơn chuẩn trung bình trong cùng một độ tuổi và giới tính, tức nằm dưới mức -2SD. 

Bên cạnh đó, có thêm một cách khác để phân loại bệnh suy dinh dưỡng dựa vào hình thái, với ba loại chính gồm:

• Suy dinh dưỡng thể phù :  Đây là một trong những thể suy dinh dưỡng nặng, khó điều trị và gây tỷ lệ tử vong cao do nhiều bố mẹ thiếu hiểu biết về bệnh lý sẽ thường dễ bỏ qua các dấu hiệu sớm khiến bệnh kéo dài. Khi mắc phải thể này, trẻ thường có dấu hiệu như phù nhưng tay chân khẳng khiu, teo tóp, rối loạn sắc tố da với nhiều đốm màu đỏ sẫm hoặc đen cùng các biến chứng kèm theo như còi xương, quáng gà, thiếu máu trầm trọng. Một số biểu hiện dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như trẻ hay quấy khóc, tóc khô dễ rụng, nôn trớ, ỉa chảy cũng có thể là triệu chứng báo hiệu tình trạng suy dinh dưỡng thể phù. Nguyên nhân chính thường gặp của thể này thường do trẻ thiếu hụt protid, thiếu năng lượng, các vi chất dinh dưỡng như chất khoáng, các loại vitamin.
• Suy dinh dưỡng thể teo đét : Đây cũng là thể nặng. Các biểu hiện dễ thấy như trẻ rất gầy, thường xuyên mệt mỏi, ít vận động, chán ăn, mất toàn bộ lớp mỡ dưới da và thường xuyên rối loạn tiêu hóa, nhìn trẻ như “già trước tuổi”. Nguyên nhân thường do trẻ không được cung cấp đủ năng lượng và các chất cần thiết.
• Suy dinh dưỡng thể hỗn hợp : Đây là sự kết hợp của 2 thể trên, do trẻ vừa không được cung cấp đủ protid, vitamin, khoáng chất cũng như năng lượng cần thiết.

Tìm hiểu thêm: Tình trạng thiếu Vitamin D ở trẻ em

Hậu quả của bệnh suy dinh dưỡng

Tìm hiểu cụ thể hơn về hậu quả của bệnh suy dinh dưỡng. Tại đây

Trẻ suy dinh dưỡng rất dễ mắc phải các bệnh nhiễm trùng về đường hô hấp và đường tiêu hoá. Đáng quan tâm nhất là việc trẻ bị phát triển chậm cả về thể chất lẫn tinh thần. Suy dinh dưỡng khiến tất cả các cơ quan giảm phát triển, thứ nhất là hệ cơ xương, ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao và tầm vóc của trẻ. Thứ hai là giảm phát triển trí não, chậm chạp, giảm học hỏi, tiếp thu, giao tiếp xã hội kém và khả năng làm việc thấp hơn khi trưởng thành.

Tìm hiểu ngay chương trình khám dinh dưỡng giảm 50% tại Med247

Chẩn đoán và Điều trị phục hồi suy dinh dưỡng cho trẻ với các Bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng tại Hệ thống phòng khám Med247

1.Chẩn đoán lâm sàng

Thông thường bác sĩ sẽ dựa vào các biểu hiện lâm sàng cũng như sinh trắc học để chẩn đoán bệnh suy dinh dưỡng. Ở trẻ em, các chỉ số thường được sử dụng gồm :

• Cân nặng theo tuổi
• Chiều cao theo tuổi
• Cân nặng theo chiều cao

2.Điều trị bệnh suy dinh dưỡng

Để điều trị suy dinh dưỡng hiệu quả, cần điều trị dứt điểm các triệu chứng cũng như tìm được các nguyên nhân để có biện pháp khắc phục phù hợp.

Tùy thuộc vào nguyên nhân đang gây ra bệnh suy dinh dưỡng trẻ em và mức độ nghiêm trọng để đưa ra phương pháp điều trị tại nhà hoặc tại bệnh viện. Thông thường, thay đổi chế độ ăn uống là biện pháp điều trị phổ biến nhất. Chế độ ăn uống có thể cần phải gia tăng hàm lượng dinh dưỡng trong thực phẩm của trẻ, hoặc dùng thêm các loại thực phẩm bổ sung dinh dưỡng theo hướng dẫn của bác sĩ.

Tìm hiểu ngay chương trình khám dinh dưỡng giảm 50% tại Med247

Đội ngũ bác sĩ dinh dưỡng tại Med247

• Thầy thuốc nhân nhân, BSCKII Đinh Thị Kim Liên, Nguyên Giám đốc TT Dinh dưỡng lâm sàng, BV Bạch Mai.
• Bác sĩ Trần Diệu Thúy, Bác sĩ Nhi tại Med247, gần 10 năm kinh nghiệm với thế mạnh khám nhi tổng quát, đặc biệt chuyên sâu dinh dưỡng nhi.
• Bác sĩ Lê Thị Lệ, Bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng Nhi tại Med247, 8 năm kinh nghiệm thăm khám các bệnh lý Nhi khoa, bác sĩ nổi tiếng mát tay về dinh dưỡng cho trẻ rất được các mẹ tại Med247 yêu mến
• Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Việt Hà đã có 10 năm kinh nghiệm thăm khám và điều trị các bệnh lý nhi khoa, dinh dưỡng.

Xem thêm:

• 5 cách phòng ngừa bệnh dinh dưỡng ở trẻ mẹ cần lưu ý
• Suy dinh dưỡng thể teo đét Marasmus là gì, cách điều trị và phòng ngừa
• Phân biệt suy dinh dưỡng nhi thể teo đét và suy dinh dưỡng

Bài viết được tham vấn bởi Bác sĩ Lê Thư – Bác sĩ Nhi Dinh dưỡng Med247.